mjuzik
hemostaza i zgruavanje krvi
(once upon a time - crtić)
hemostaza=zaustavljanje krvarenja (grč. haimo=krv+stasis=zaustaviti)
vazokonstrikcija, formiranje čepa od trombocita, fibrinski ugruak
Prvi korak u popravku otećene krvne ile
koagulacija - zgruavanje - promjena u gel
intaktna krvna ila sprečava zgruavanje (heparin-like proteini, trombomodulin, NO, prostaciklin)
po ozljedi endotelne stanice luče vWF umjesto ovih - on potiče i modulira zgruavanje.
1. vazokonstrikcija - simpatička inervacija - glatke miićne stanice stijenke arterija - receptori za bol i refleksni luk - učinkovitiji u manjim krvnim ilama
2. trombociti adheriraju na izloeni kolagen u ozlijeđenoj stijenci ilnog zida (primarna hemostaza) - degranulacija trombocita - serotonin pojačava vazospazam, ADP privlači druge tormbocite, tromboksan A2 agregacija, vazokonstrikcija, pojačava degranulaciju - kaskada (pozitivna povratna sprega) - manja otećenja popravljvju se isključivo na ovaj način
3. ugruak - faktori zgruavanja - koagulacijska kaskada - fibrinogen iz plazme u fibrinsku mreu - Sekundarna hemostaza - leukociti i eritrociti zarobljeni u fibrinskoj mrei formiraju "tromb".
Retrakcija ugruka - trombociti
Trombotegulacija - vWF -
Porijeklo trombocita - megakariociti - kotana sr - u krvi 150-coo*10^9/L - sastoje se od citoplazme, citoskeleta (aktin, miozin), ostataka glogijevog aparate i ER, mitohondrija, zaliha lokalno aktivnih tvari - poluvreijeme ivota je 5-12 dana, umirovljujen je u slezeni.
mehanizmi zgruavanja
postoji vie od 50 čimbenika koji imaju prokoagulantno ili antikoagulantno djelovanje.
protrombin aktuvator pretvata u trombin
trombin katalizira pretvorbu fibrinogena u fibrin
fibrin pod utjecajem faktora stabilizacije fibrina formira kovalentno vezane niti
protrombin je bjelančvina (alfa-2 globulin, M 33700) sintetiziran u jetri pomoću vitamina K. u jetrenom zatajenju u potpunosti se moe potroiti unutar 24h.
fibrinogen je bjelančevina (M 340 000 - ostaje u ilama, 1-7 g/L u plazmi)
stvaranje protrombinskog aktivatora - faktori zgruavanja
vanjski (ozljeda stijenke ile) i unutarnji (u samoj krvi)
faktori I do XII, prekalikrein, kininogen, e sami trombociti
vanjski put- započinje tkivnim tromboplastinom i aktivacijom faktora X - mnogo bri, za 15ak sekundi iscrpi faktore zgruavanja
unutarnji put - kontakt s kolagenom stijenke ili hemoliza - započinje faktorom XII, kaskada do faktora X, III i fosfolipida iz trombocita - sporiji, traje minutama
Intravaskularni antigkoagulansi
čimbenici povrine endotela
antitrombin III (inaktivira trombin u tijeku 15 minuta), fibrin
heparin - vee se za antitormbin III i povećava njegovu učinkovitost za 1000 puta - stvaraju ga bazofilni mastociti i leukociti - brojni u kapilarama jetre i osobito pluća, koja slue kao filter za mikrotrombe u cirkulaciji
Otapanje krvnih ufruaka
plazminogen aktivacijom prelazi u plazmin, koji otapa fibrinske niti - enzim srodan tripsinu - aktivira ga tkivni aktivator plazmonogena - obično 1-2 dana po stvaranju ugruka - otvaranje malih krvnih ila začepljenih ugrikom
Bolesti smanjene koagulacije
nedostatak vitamina K - jetrena bolest - sintetiziraju ga i bakterije crijeva - topljiv u mastima
Hemofilija - faktor VIII - genetska, X-vezano nasljedna - ene prenositelji, miki bolesni.
Trombocitopenija - ispod 50x10^9 - opasnost po zdravlje obično tek ispod 10x10^9 - različiti uzroci (potronja, razaranje autoantitijelima, smanjeno stvaranje)
Trombastenija - smanjena Adhezija, aktivacija ili agregacija trombocita zbog genetskih ili stečenih (rak, malarija, preosjetljivost na aspirin) uzroka.
Bolesti povećane koagulacije
spor protok krvi (due mirovanje!)
hrapava povrina krvnih ila
implantati (umjetne ile, zalisci - posebno mitralni)
dovoljno velik ugruak - npr. femoralna tromboza - moe dovesti do plućne tromboembolije i smrti
Antikoagulansi u kliničkoj uporabi
Heparin - produljuje vrijeme zgruavanja kod intravenske primjene - traje 3-4 sata, antidot je heparinaza
Kumarini (nrp. varfarin) - natječe se sa vitaminom K, smanjuje razinu protrombina - postepen početak djelivanja
Aspirin - ireverzibilno blokira ciklooksigenazu 1 trombocita
ibuprofen - reverzibilno blokira COX-1 na 24 sata
This message was last edited by the GM at 19:28, Tue 14 Nov 2017.
